Αστροκυττώματα (ή γλοιώματα)
Τα αστροκυττώματα είναι όγκοι που προέρχονται από κύτταρα του εγκεφάλου που ονομάζονται αστροκύτταρα, λόγω του σχήματός τους. Είναι τα πιο πολυάριθμα κύτταρα του εγκεφάλου και ο ρόλος τους να στηρίζουν τα νευρικά κύτταρα, να τα εξυπηρετούν ενεργειακά, να διευκολύνουν την επικοινωνία τους, ενώ πιθανώς παίζουν ρόλο και σε ανώτερες λειτουργίες όπως η μάθηση και η μνήμη. Όταν πολλαπλασιάζονται εκτός ελέγχου γίνονται όγκος, δηλαδή αστροκύττωμα. Οι όγκοι αυτοί δεν δίνουν μεταστάσεις σε άλλες περιοχές του σώματος. Αναπτύσσονται μόνο μέσα στον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό.
Υπάρχουν διάφοροι βαθμοί κακοήθειας των όγκων αυτών. Τα κακοηθέστερα είναι, δυστυχώς και τα συχνότερα. Ονομάζονται γλοιοβλαστώματα (βαθμού 4). Κακοήθη είναι και τα αναπλαστικά γλοιώματα (βαθμού 3). Τα άλλα αστροκυττώματα (βαθμού 1 και 2), αν και μπορεί να παραμένουν σχετικά μη επιθετικά για αρκετά χρόνια, κάποια στιγμή εξαλλάσσονται σε πιο κακοήθη. Υπάρχουν και κάποιες άλλες κατηγορίες με πιο καλή πρόγνωση, όπως τα πιλοκυτταρικά αστροκυττώματα, τα οποία εμφανίζονται συνήθως σε παιδιά και έχουν καλύτερη πρόγνωση (μπορεί και πλήρη ίαση, αν αφαιρεθούν πλήρως).
Αν και τα αστροκυττώματα (ή γλοιώματα) δεν δίνουν μεταστάσεις, είναι κακοήθη γιατί δεν έχουν σαφή ανατομικά όρια, αλλά εξαπλώνονται μέσω των νευρικών οδών μέσα στον εγκέφαλο, οπότε δεν μπορούν να αφαιρεθούν πλήρως. Συχνά μάλιστα εντοπίζονται και σε περιοχές του εγκεφάλου με πολύ σημαντικές λειτουργίες, οπότε δεν μπορούν να αφαιρεθούν γιατί τότε το χειρουργείο θα προκαλούσε πολύ βαριά νευρολογική αναπηρία. Επομένως δεν θεραπεύονται χειρουργικά. Είναι οι συχνότεροι πρωτοπαθείς όγκοι του εγκεφάλου.
Το αίτιο των αστροκυττωμάτων είναι άγνωστο. Δεν θεωρούνται κληρονομικά, ούτε έχει σαφώς αποδειχθεί κάποιος περιβαλλοντικός παράγοντας ή ρύπος που να τα προκαλεί.
Συμπτώματα
Συχνότερο σύμπτωμα είναι ο πονοκέφαλος, λόγω αυξημένης ενδοκράνιας πίεσης. Ο πονοκέφαλος αυτός είναι συνήθως ισχυρότερος το πρωί και μπορεί να συνοδεύεται από έμετο χωρίς ναυτία. Μπορεί επίσης να παρατηρηθούν επιληπτικές κρίσεις, ή ακόμη και ήπια συμπτώματα, όπως αλλαγή της προσωπικότητας, δυσκολία συγκέντρωσης, αδυναμία στη μια πλευρά του σώματος, ή ανεξήγητη κακουχία. Μπορεί να υπάρχουν συμπτώματα διαταραχής της όρασης (θόλωση, διπλωπία)
Αν ένας ασθενής εμφανίζει αυτά ή παρόμοια συμπτώματα που δεν μπορούν να εξηγηθούν αλλιώς, τότε χρειάζεται απεικονιστικό έλεγχο με αξονική ή μαγνητική τομογραφία. Αν και τα κακοήθη αστροκυττώματα έχουν κάποια απεικονιστικά γνωρίσματα, οριστική διάγνωση τίθεται μόνο με βιοψία. Ανάλογα με το στάδιο που βρίσκεται ο όγκος είναι και η αντιμετώπιση.
Θεραπεία
Δεν υπάρχει οριστική θεραπεία για τα αστροκυττώματα. Η αντιμετώπιση μπορεί να είναι συντηρητική ή χειρουργική. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακτινοθεραπεία ή και χημειοθεραπεία σε ορισμένες περιπτώσεις. Αν μπορούν να συνδυαστούν αυτοί οι τρεις τρόποι αντιμετώπισης, τότε εξασφαλίζεται το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα. Παρόλα αυτά η μέση επιβίωση στα αστροκυττώματα τύπου 4 είναι ένα έτος, στα τύπου 3 είναι 2-3 έτη, στα τύπου 2 είναι 7-8 έτη και στα τύπου 1 αστροκυττώματα είναι 8-10 χρόνια.
Υπάρχουν νέες θεραπευτικές ελπίδες από τις λεγόμενες γονιδιακές θεραπείες. Λόγω της διηθητικής φύσης των αστροκυττωμάτων, όσο κι αν εξελιχθούν οι χειρουργικές τεχνικές, δεν μπορούν να δώσουν τη λύση. Οι γονιδιακές θεραπείες θα παρέχουν εξατομικευμένες θεραπείες (σαν εμβόλια ειδικά για τον κάθε ασθενή), που σε συνδυασμό με τις υπάρχουσες μεθόδους μπορεί κάποτε να αντιμετωπίσουν επιτυχώς τα αστροκυττώματα. Γίνεται πολύ εντατική εργαστηριακή και κλινική έρευνα στον τομέα αυτό και μπορεί μέσα στα επόμενα 5-10 χρόνια να υπάρξουν θεαματικά αποτελέσματα.
