Ακουστικά Νευρινώματα
Πρόκειται για καλοήθεις όγκους βραδείας ανάπτυξης, που προέρχονται από το αιθουσαίο νεύρο, δηλαδή από τμήμα της 8ου εγκεφαλικού νεύρου. Δεν δίνουν μεταστάσεις. Αποτελούν το 6-8% των όγκων εγκεφάλου. Τα κύτταρα του όγκου επεκτείνονται κατά μήκος του νεύρου, πιέζοντας τα υπόλοιπα εγκεφαλικά νεύρα. Μπορεί να πιέσουν ακόμη και το στέλεχος του εγκεφάλου.
Σημεία και Συμπτώματα
Απώλεια της ακοής από την πλευρά που βρίσκεται ο όγκος. Αυτή μπορεί να είναι βραδεία και ύπουλη και ο ασθενής μπορεί να μην την αντιληφθεί αμέσως. Μπορεί να υπάρχει ίλιγγος, βουητό στο αυτί και διαταραχές της ισορροπίας. Όσο μεγαλώνουν προκαλούν κι άλλα συμπτώματα, όπως πονοκέφαλος, ασυμμετρία του προσώπου (παράλυση του προσωπικού νεύρου), μούδιασμα στο μισό πρόσωπο και άλλα.
Τι συμβαίνει αν δεν αντιμετωπιστούν;
Μπορεί να προκληθεί μόνιμη απώλεια της ακοής ή παράλυση του μισού προσώπου. Μπορεί να πιεστεί και το στέλεχος του εγκεφάλου, όπου βρίσκονται σημαντικά κέντρα, όπως του ελέγχου της αναπνοής, της καρδιακής λειτουργίας και άλλα. Μπορεί να προκληθεί αστάθεια, δυσκολία στο συντονισμό των κινήσεων καθώς και αδυναμία των άκρων.
Διάγνωση
Με εργαστηριακές και απεικονιστικές εξετάσεις, όπως ακοόγραμμα για την εκτίμηση της βλάβης της ακοής, αξονική και μαγνητική τομογραφία για να διαπιστωθεί το μέγεθος και η θέση του όγκου και η σχέση του με τις ανατομικές δομές του εγκεφάλου, ηλεκτροφυσιολογικός έλεγχος.
Αντιμετώπιση
Απλή παρακολούθηση, αν είναι πολύ μικρά, χωρίς συμπτώματα, σε ασθενείς μεγάλης ηλικίας, σε ασθενείς που δεν δέχονται θεραπεία. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να γίνονται μαγνητικές τομογραφίες σε τακτά χρονικά διαστήματα για να παρακολουθείται το μέγεθος της βλάβης.
Χειρουργική θεραπεία, δεδομένου ότι με πλήρη αφαίρεση επιτυγχάνεται ίαση της βλάβης και αποφεύγονται μελλοντικές συνέπειες και μόνιμες βλάβες του εγκεφάλου και των νεύρων.
Στερεοτακτική Ακτινοχειρουργική (γ-knife), για όγκους μέχρι 3 εκατοστά, ή μετά το χειρουργείο, για να αντιμετωπιστεί ενδεχόμενο υπόλειμμα του όγκου που ήταν επικίνδυνο να αφαιρεθεί. Με την ακτινοβολία ο όγκος μπορεί να μην εξαφανιστεί, αλλά σταματά να αναπτύσσεται.
Μηνιγγιώματα
Το μηνιγγίωμα είναι ένας συνήθως καλοήθης όγκος, που αναπτύσσεται αργά, τόσο στον εγκέφαλο, όσο και στον νωτιαίο μυελό. Αποτελούν το 20% των όγκων εγκεφάλου. Παρουσιάζονται συχνότερα στις γυναίκες. Προκαλούν συμπτώματα λόγω της πίεσης που ασκούν.
Τα μηνιγγιώματα δεν προέρχονται από τον ίδιο τον εγκέφαλο, αλλά από τις μήνιγγες και συγκεκριμένα την αραχνοειδή. Το ακριβές αίτιο που τα προκαλεί δεν είναι γνωστό.
Συμπτώματα
Εξαρτώνται από τη θέση που αναπτύσσεται ο όγκος. Μερικές φορές ανακαλύπτονται τυχαία. Άλλες φορές προκαλούν αυξημένη ενδοκράνια πίεση, δηλαδή πονοκεφάλους, εμέτους, άλλοτε εκδηλώνονται με επιληπτικές κρίσεις και άλλοτε με νευρολογικά συμπτώματα όπως διαταραχές της όρασης, αδυναμία των άκρων, διαταραχές της ισορροπίας, της αισθητικότητας, απώλεια της όσφρησης, ψυχιατρικές διαταραχές, αλλαγές της προσωπικότητας και άλλα. Όταν εντοπίζονται στο νωτιαίο μυελό προκαλούν αδυναμία των άκρων (ιδίως των κάτω, γιατί είναι συχνότερα στην θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης απ’ όπου ξεκινούν τα νεύρα που ελέγχουν τα κάτω άκρα), δυσκολία στη βάδιση, μυική αδυναμία, μουδιάσματα, ακράτεια και άλλα.
Διάγνωση
Γίνεται σχεδόν πάντα με τη μαγνητική τομογραφία με χρήση σκιαγραφικού. Η εικόνα μηνιγγιώματος είναι συνήθως τυπική και δίνει τη διάγνωση. Οριστική διάγνωση βέβαια γίνεται μόνο μετά τη βιοψία.
Θεραπείες
Συντηρητική θεραπεία
Απλή παρακολούθηση όταν είναι τυχαία ευρήματα, πολύ μικρά, σε πολύ ηλικιωμένα άτομα ή άτομα που δεν αρνούνται χειρουργική θεραπεία. Στην περίπτωση αυτή χρειάζονται επαναληπτικές μαγνητικές τομογραφίες σε τακτά χρονικά διαστήματα, ενώ η εμφάνιση συμπτωματολογίας δεν αποκλείεται.
Ακτινοθεραπεία
Υπάρχουν διάφορες τεχνικές, που περιλαμβάνουν την συμβατική ακτινοθεραπεία, τη στερεοτακτική (γ-knife, cyber-knife). Η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία αντιμετωπίζει όγκους ως 3 εκατοστά και στόχο έχει να εμποδίσει την αύξηση του όγκου και μερικές φορές μπορεί και να τον συρρικνώνει. Μερικές φορές χρησιμοποιείται και για να αντιμετωπίσει τμήμα του όγκου που δεν ήταν δυνατό να αφαιρεθεί χειρουργικά, λόγω θέσης ή υψηλού εγχειρητικού κινδύνου νευρολογικής επιδείνωσης.
Χειρουργική αφαίρεση
Είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος αντιμετώπισης. Ανάλογα με την εντόπιση είναι και ο εγχειρητικός κίνδυνος, όμως συνήθως είναι εφικτή η πλήρης και σχετικά ασφαλής αφαίρεση του όγκου. Μετά την επέμβαση, απαιτείται τακτικός επανέλεγχος (αρχικά κάθε χρόνο, έπειτα αραιότερα), για να αποκλειστεί η πιθανότητα υποτροπής.
Πρόγνωση των μηνιγγιωμάτων
Τα περισσότερα είναι καλοήθη και ιάσιμα με την κατάλληλη θεραπεία. Πολύ σπάνια μπορεί να δώσουν μεταστάσεις σε άλλα όργανα. Αν είναι κακοήθη τότε είναι πιο επιθετικά και υποτροπιάζουν συχνά. Μπορεί να είναι και πολλαπλά σε μερικές περιπτώσεις, ή να αποτελούν μέρος συνδρόμων που συνδυάζονται και με άλλες νεοπλασίες, όπως νευρινωματώσεις.
Όγκοι της περιοχής της Υπόφυσης
Αυτοί οι όγκοι βρίσκονται σε μια ανατομική περιοχή στη βάση του εγκεφάλου και περιλαμβάνουν πολλούς διαφορετικούς τύπους όγκων, συχνότερος αυτών είναι το αδένωμα της υπόφυσης (~10% των όγκων εγκεφάλου). Αυτό συνήθως διαγιγνώσκεται από τις ορμονολογικές διαταραχές που προκαλεί, ή από τις διαταραχές της όρασης. Είναι καλοήθεις, αλλά συχνά δύσκολο να αφαιρεθούν ολικά. Σχετίζονται και προκαλούν ασθένειες όπως το σύνδρομο Cushing, αμηνόρροια, γαλακτόρροια, διαταραχές της σεξουαλικής επιθυμίας, μεγαλακρία και άλλα. Ορισμένα από αυτά τα σύνδρομα αντιμετωπίζονται μόνο με φαρμακευτική αγωγή (όπως το προλακτίνωμα) με ικανοποιητικά αποτελέσματα. Άλλοι όγκοι της περιοχής είναι τα κρανιοφαρυγγιώματα, οι κύστεις του θύλακα Rathke, μηνιγγιώματα κλπ.
